Sai lầm khi pha gói oresol với 1 chén nước
Thấy con bị sốt virus, sợ con bị mất nước, chị Quỳnh Anh (ở Hoàng Mai, Hà Nội) liền lấy ngay gói nhỏ Oresol loại pha với 200ml nước có sẵn trong khám trục đường cho con uống. Nhưng vì con trai mới 2 tuổi của chị cho cái gì vào mồm cũng nôn trớ, nên chị Quỳnh Anh “sáng tạo” cho con uống Oresol với lượng nước rất ít, chỉ vài thìa cà phê.
Uống được 2 ngày, mỗi ngày 2-3 lần, mỗi lần chỉ 1 chén nhỏ nước Oresol, con chị vẫn sốt, kèm tiêu chảy, thậm chí môi còn bong tróc, nứt nẻ, chẳng phải có diễn đạt người đủ nước. Sang ngày thứ ba, con chị khởi đầu có triệu chứng co giật, vật vã, kích thích… Chị vội vàng đưa con đến viện và tá hỏa khi thầy thuốc đưa kết quả điện giải đồ cho thấy cháu bé bị ngộ độc muối do uống Oresol sai tỷ lệ.
Một trường hợp khác là bé Quốc Nam (3 tuổi, ở Hà Nội) bị tiêu chảy cấp dài ngày. Khám tại Khoa Nhi (Bệnh viện Bạch Mai) được thầy thuốc kê đơn có uống Oresol thường ngày, chị Lê (mẹ bé Nam) ra hiệu thuốc mua thì được căn dặn nên tiêu dùng loại thực phẩm chức năng Oresol dạng ống. Nghĩ mỗi lần uống 1 ống là bù đủ nước cho con, hơn nữa, giá của loại ống này cũng cao hơn nhiều lần so với dạng gói bột, chắc sẽ tốt hơn nên chị Lê mua về và cho con uống thường ngày. Kết quả sau 2 ngày, con chị mệt lả, tơ mơ, tay chân run cầm cập, co giật, mất nước trầm trọng. Khi trở lại viện để cấp cứu, con chị đã trong hiện trạng trụy mạch.
PGS.TS Nhi khoa Nguyễn Tiến Dũng (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, Oresol là thuốc, giúp bù nước, điện giải khi bệnh nhân mất nước vì đại tiện. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây rối loàn các chức năng của thân thể, đe dọa tính mạng của trẻ. Vì vậy, mỗi khi bệnh nhân bị tiêu chảy, thầy thuốc phải kê đơn có Oresol để bù lại nước. Oresol được pha đúng, uống đúng sẽ bù lại lượng nước đã mất giúp trẻ hồi phục. Hiện nay, các nhà sản xuất dược phân phối oresol với nhiều hàm lượng khác nhau: Gói pha với 1 lít nước, pha với 500ml và pha với 200ml để thích hợp với từng đối tượng. Mỗi khi đại tiện vì tiêu chảy, bệnh nhân phải uống hàng trăm ml Oresol để bù nước, điện giải bị mất đi.
Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, giả sử Oresol được pha đặc hơn so với khuyến cáo thì khi trẻ uống không khác gì uống 1 cốc nước muối. Uống Oresol với nồng độ quá đặc như thế sẽ khiến hàm lượng muối trong máu tăng lên, gây hiện trạng ưu trương (quá nhiều muối trong máu), sức ép thẩm thấu trong máu cao hơn thường ngày (thường ngày, hai bên màng tế bào thăng bằng nhau). Do nồng độ muối quá cao nên sức ép thẩm thấu trong máu cao hơn thường ngày, “hút” nước từ tế bào ra khoảng kẽ, khiến tế bào bị mất nước nên bị “teo” lại. Lúc này, trẻ có diễn đạt da nhăn, khô, mắt trũng… Nguy hiểm nhất là khi tế bào não bị “teo”, gây thương tổn não khiến trẻ bị co giật, sốt cao, vật vã, kích thích nặng hơn nữa thì hôn mê… Nếu không được cấp cứu kịp thời, trẻ rất dễ bị tử vong.
Thực tế, Khoa Nhi (Bệnh viện Bạch Mai) từng hấp thụ 1 bệnh nhi ngộ độc muối do người nhà cho uống Oresol quá đậm đặc, không đúng quy định khiến trẻ bị phù não cấp tính nặng. Bệnh nhân tử vong sau 18 giờ dù đã được điều trị hăng hái tại Khoa Hồi sức cấp cứu. Trước đó, bệnh nhi bị tiêu chảy và nôn ở nhà, mẹ bé đã cho con uống hết hơn 3 gói Oresol bằng cách pha từng ít 1 ra chén và cho trẻ uống liên tục vì thấy cháu vẫn khát.
Tuyệt đối không chia nhỏ gói thuốc
Các thầy thuốc Nhi khoa luôn khuyến cáo các bậc ba mẹ hãy mua theo đúng đơn thuốc của thầy thuốc cấp. Ngoài ra, tuyệt đối phải đọc kĩ chỉ dẫn cách tiêu dùng, liều lượng… Cụ thể, giả sử gói Oresol theo chỉ dẫn pha với 200ml thì cần pha chính xác 200ml nước, vì như thế sẽ đạt nồng độ thẩm thấu thích hợp cho trẻ. Nếu pha quá đậm đặc với ít nước thì sẽ gây ra hậu họa như trên đã phân tách, còn giả sử pha loãng quá lại không có tác dụng bù nước, trị giá cung cấp điện giải sẽ kém đi. PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng cho biết, không hãn hữu những gia đình cắt 1/2 hoặc 1/3, 1/4 gói thuốc Oresol rồi nhẩm tính số nước tương ứng giảm đi so với bắt buộc chuẩn (Ví dụ, gói bắt buộc pha với 200ml thì ba mẹ lại chia đôi gói thuốc, mỗi lần pha với 100ml nước). Các cách này dễ khiến trẻ bị ngộ độc muối.
Ngoài ra, ba mẹ cũng cần lưu ý: Dùng nước đun sôi để nguội để pha theo đúng chỉ dẫn trên bao bì hàng hóa, khuấy tan thuốc trong nước rồi mới uống. Không được pha với sữa, nước canh, nước trái cây hoặc nước ngọt… và tuyệt đối không cho thêm trục đường. Cha mẹ cũng không pha Oresol với nước khoáng vì nước này có sẵn thành phần khoáng sẽ khiến lệch lạc nồng độ. Bên cạnh đó, ba mẹ cũng không được đun sôi dung dịch đã pha để khiến ấm cho con dễ uống, vì khi đó sẽ khiến mất các phẩm chất của thuốc, bay hơi khiến tăng độ thẩm thấu.
Về việc lưu trữ nước pha Oresol, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng lưu ý, chỉ tiêu tiêu dùng dung dịch đã pha trong ngày, còn thừa qua ngày hôm sau phải bỏ, vì dung dịch sau khi pha là môi trường tốt cho vi sinh vật tăng trưởng, trong đó có các vi sinh vật gây bệnh, điều này cũng gây nghiêm trọng, thậm chí tử vong cho trẻ. Nếu để tủ lạnh, dung dịch nước pha Oresol có thể để lâu hơn nhưng cũng chỉ trong 24 giờ diễn ra từ khi pha. Ngoài việc bù nước, bù điện giải bằng Oresol, ba mẹ cũng cần cho trẻ uống thêm nước chín, nước cam, chanh, đặc trưng cần liên tục theo dõi hiện trạng của trẻ khi trẻ sốt, tiêu chảy…
Về việc không ít gia đình vì nghe căn dặn đã mua loại thực phẩm chức năng Oresol loại 10ml cho con uống chữa tiêu chảy, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng cương trực kiến nghị: “Việc đóng loại 10ml Oresol thật sự không có ý nghĩa trong việc bù mất nước, mất điện giải sau tiêu chảy, sốt. Còn giả sử để uống thường ngày cũng không có ý nghĩa gì. Trong khi đó người dân dễ lầm lẫn, tưởng uống 10ml là đã đủ liều điều trị thì rất nghiêm trọng, có thể khiến trẻ tử vong vì mất nước. Theo tôi, không nên để lưu hành thị phần ống Oresol 10ml”.
Thu Nguyên