Tai biến huyết mạch não (hay còn gọi là đột quỵ) là bệnh lý thương tổn 1 phần não, xảy ra bất ngờ do các duyên cớ: tắc nghẽn các huyết mạch trên não, gây thiếu máu đến nuôi não. Nó có thể khiến cho 1 người đang có nhiều khí chất bất chợt gục xuống, hôn mê, liệt nửa người, thậm chí dẫn đến tử vong hoặc sống với các di chứng nặng nề.
Theo thống kê, đột quỵ là duyên cớ gây tử vong thứ ba (sau tim mạch và ung thư) và là duyên cớ gây tàn phế bậc nhất. Ở Việt Nam, tỷ lệ người mắc đột quỵ đang tăng cao 1 cách báo động. Theo đó, mỗi năm, Việt Nam có khoảng 200.000 trường hợp đột quỵ não mới.
Chính vì thuộc tính nghiêm trọng của căn bệnh này, nên việc đề phòng nguy cơ xảy ra đột quỵ rất chẳng thể bỏ lỡ. Đột quỵ không có triệu chứng báo hiệu kéo dài nên không ai có thể biết trước mình sẽ bị đột quỵ. Bạn hãy nắm vững những mật hiệu sau đây là có thể phát hiện sớm chứng đột quỵ ở bản thân hay những người xung quanh co để có thể cấp cứu kịp thời.
1. Dấu hiệu của người bị đột quỵ
– Dấu hiệu ở nhãn lực: Thị lực giảm, nhìn mờ dần cả hai mắt hoặc 1 mắt, không những thế trình bày này không rõ ràng như các mật hiệu yếu cơ mặt, yếu tay và các vấn đề về tiếng kể. Chỉ có người bệnh khi nhận thấy mình có mật hiệu này thì nên buộc phải được cấp cứu ngay.
– Dấu hiệu ở mặt: Mặt có trình bày thiếu tương xứng, mồm méo, nhân trung tương đối lệch qua 1 bên so với thường ngày, nếp mũi má bên yếu bị rũ xuống. Đặc biệt khi người bệnh kể hoặc cười thì sẽ thấy rõ mật hiệu méo mồm và thiếu tương xứng trên mặt.
– Dấu hiệu yếu tay hoặc chân: Khi xảy ra đột quỵ, 1 triệu chứng hay gặp là 1 bên cánh tay hoặc chân (hoặc cả hai) bất ngờ yếu đi, tê bì. Tình trạng này thường tác động đến các chi ở bên đối diện vùng não xảy ra đột quỵ. Cảm giác của người bị đột quỵ là tay bị tê mỏi, khó cử động, khó thao tác, không nhấc chân lên được. Bạn có thể rà soát bằng cách mở mang cả hai cánh tay trong 10 giây. Nếu 1 cánh tay bị rơi xuống thì có thể là chỉ báo yếu cơ – 1 mật hiệu của bệnh.
– Dấu hiệu qua giọng kể: Người bị đột quỵ có thể gặp triệu chứng khó kể hoặc kể ngọng thất thường, môi lưỡi bị tê cứng, mồm mở khó, phải gắng công thì mới kể được.
Hãy tự rà soát bằng cách lặp đi lặp lại 1 cụm từ. Bạn có bị kể líu, sử dụng từ sai hoặc chẳng thể kể? Nếu điều này xảy ra thì nhiều năng lực bạn bị đột quỵ.
– Dấu hiệu qua nhận thức: Người bệnh có trình bày rối loạn trí tưởng, không nhận thức được, mắt mờ, tai ù không nghe rõ.
– Dấu hiệu ở tâm thần: Người bệnh cảm thấy nhức đầu dữ dội. Đây là triệu chứng nặng và tương đối rộng rãi của bệnh đột quỵ, nhất là người bệnh có tiền sử bị đau nửa đầu.
Một số mật hiệu tương đốic:
– Tự nhiên chóng mặt: Hệ thống tuần hoàn sẽ gặp nhiều cạnh tranh, giả như tim quá yếu. Bộ não không nhận đủ oxy không được lãng quên. Điều đó sẽ khiến cho bạn luôn cảm thấy chóng mặt, thậm chí đau đầu. Do đó bạn cần chú ý và đi chẩn đoán bệnh ngay khi có trình bày trên thường xuyên.
Nếu bạn bị chóng mặt, buồn nôn hoặc gặp cạnh tranh về chuyển động thì bạn có thể nghĩ rằng mình bị say, song thực tại đó có thể là mật hiệu của đột quỵ.
– Đau đầu nặng: Cơn đau đầu nặng, bất ngờ là 1 triệu chứng hay gặp ở người bị đột quỵ.
– Yếu 1 bên cơ mặt: Yếu 1 bên cơ mặt, bất ngờ có thể là mật hiệu của đột quỵ. Để rà soát, các viên chức cấp cứu có thể buộc phải bạn cười hoặc nhe răng. Nếu 1 bên mặt của bạn chùng xuống hoặc không cử động thì có thể bạn bị trạng thái này.
– Khó thở hoặc tim đập nhanh: Một nghiên cứu về những dị biệt giới trong đột quỵ cho thấy đàn bà dễ bị các triệu chứng khó thở hoặc tim đập nhanh khi đột quỵ.
2. Cách đề phòng bệnh đột quỵ
Theo Thạc sĩ Ngô Bá Minh, Bệnh viện Nhân dân 115, đột quỵ là duyên cớ gây tàn phế bậc nhất, gây tử vong thứ ba sau tim mạch và ung thư.
Theo đó, mọi người, đặc thù là người trên 50 tuổi nên tương đốim có sức sống định kỳ hàng năm để có thể phát hiện sớm và được bác sĩ khuyên dăn điều trị đúng cách để phòng những biến chứng nghiêm trọng của bệnh.
– Ổn định áp huyết ở những người mắc bệnh áp huyết cao: Huyết áp cao là duyên cớ chính gây đứt huyết mạch não, do vậy bệnh nhân cần được điều trị để ổn định áp huyết, hạn chế nguy cơ đột quỵ.
– Ổn định tuyến phố huyết: Bệnh tiểu tuyến phố là nhân tố gây mảng xơ vữa động mạch lớn, dẫn đến thiếu máu ở não. Ổn định tuyến phố huyết cũng là cách để đề phòng bệnh đột quỵ.
– Kiểm soát cholesterol trong máu.
– Bỏ thuốc lá, giảm uống rượu: Thuốc lá là duyên cớ chính gây bệnh huyết mạch não. Ngừng hút thuốc lá là đã hạn chế nguy cơ rất lớn gây đột quỵ.
– Thiết lập 1 chế độ ăn nhậu lành mạnh với nhiều rau xanh, ít dầu mỡ, ít cholesterol và muối.
– Thường xuyên vận động để đoàn luyện thể chất.
– Ổn định trọng lượng thân thể.
3. Giờ vàng giải quyết đột quỵ
Theo Tiến sĩ Nguyễn Huy Thắng – Trưởng Khoa Bệnh lý huyết mạch não Bệnh viện Nhân dân 115 – Chủ tịch Hội Đột quỵ TP HCM – thì 3 giờ trước hết sau đột quỵ được xem là “thời kì vàng” do lúc này các mật hiệu của bệnh vừa mới xuất hiện, năng lực bình phục rất cao. Sau 3 giờ, nơi vùng não xảy ra tai biến và mô não cận kề vùng tai biến sẽ bị hư hại, khó bình phục. Do vậy khi xuất hiện các triệu chứng đột quỵ cần đến hạ tầng y tế càng sớm càng tốt. Không nên ứng dụng các cách thức truyền mồm, dân gian hoặc sử dụng các loại thuốc không rõ tác dụng, những việc này sẽ khiến cho chậm trễ thời kì vàng cho điều trị.
Nên cho bệnh nhân đột quỵ tập vận động càng sớm khi có thể. Trước đây, có nhiều ý kiến sai trái khi bắt bệnh nhân nằm nguyên 1 phong độ, thậm chí không được nhúc nhích đầu sau khi bị đột quỵ. Hiện nay, các bác sĩ đều khuyến cáo nên cho các bệnh nhân luyện tập sớm, có thể khởi đầu sau 24 hoặc 48 giờ, khi đã qua quá trình nghiêm trọng. Ngoài ra việc tập vận động sớm có thể khiến cho giảm các biến chứng tương đốic như viêm phổi, loét do tì đè.
Hồi phục sau đột quỵ là 1 quá trình khi không. Quá trình bình phục đòi hỏi thời kì – đa số trong 3-6 tháng đầu, nhưng có thể tiếp diễn tiến triển cho đến 2 năm hoặc lâu hơn. Vì vậy, bệnh nhân không nên mất kỳ vọng giả như bị tàn phế nặng.
4. Cách xử trí người bị đột quỵ
Khi phát hiện người có các mật hiệu đột quỵ, cần xử trí đúng cách:
– Đỡ người bệnh để không bị té ngã chấn thương.
– Để người bệnh nằm xuống chỗ thoáng, nghiêng qua 1 bên giả như nôn ói; móc hết đàm nhớt cho bệnh nhân dễ thở.
– Gọi xe đưa ngay người bệnh đến hạ tầng y tế gần nhất.
– Không tự tiện cho uống hoặc nhỏ thuốc hạ áp huyết hay bất kỳ loại thuốc nào tương đốic.
– Không để nằm chờ xem có khỏe lại không.
– Không cạo gió, cắt lễ, cúng vái…
– Phải đưa người bệnh vào bệnh viện càng nhanh càng tốt để có thể cứu sống kịp thời các phần não chưa chết nhưng đang bị thiếu máu nuôi, đang bị sưng, hoặc bị chèn lấn.
Nam giới có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 1,25 lần so với đàn bà nhưng đàn bà lại tử vong do đột quỵ nhiều hơn. Nam giới bị đột quỵ ở độ tuổi xanh hơn và bởi vậy, tỷ lệ được cứu sống cao hơn đàn bà. Các nhân tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ chỉ có ở đàn bà gồm: mang thai, sinh đẻ, mãn kinh và uống thuốc ngừa thai. Những nhân tố nguy cơ trên đổi thay tùy thuộc vào mức nghiêng ngả của hormon và các quá trình của thế cuộc.
Châu Anh (th)